Duyu Bütünleme
Çevremizle olan etkileşimimizde vücudumuzu etkili bir biçimde kullanabilmemizi sağlayabilmek için, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuları organize eden nörolojik bir işlemdir. Beyin bu işlemi günlük yaşam aktivitelerinde hayatın her alanında kullanılır.
Görsel, işitsel, tat, koku ve taktil(dokunma) duyularımıza ek olarak vestibular ve proprioseptif duyularımız vardır. Vestibular Duyu; yer çekimiyle bağlantılı olarak vücudumuzun alan içerisinde nerede olduğunu, hızını, yönünün ve hareketini algılamamızı sağlar. Uyanıklık durumuna, dikkat seviyesine, vücudu dengede tutabilme üzerinde etkisi vardır.
Proprioseptif Duyu; kas, tendon, bağlar ve eklemlerimizden gelen duyudur. Vücut parçalarımızın birbiriyle ilişkisi ve uzayda pozisyonunu sağlar. Çocuğun gelişimi için bu duyulardan bilgi alabilmesi, bilgilerini bir bütün haline getirebilmesi ve günlük yaşamda kullanabilmesi oldukça önemlidir. Duyu bütünleme problemleri çocuğun bazı duyuları az ya da fazla hissetmesine, duyuları ayırt edememesine, anlamlı ve planlı hareket oluşturmasına, dikkatine, vücudunu etkin kullanamamasına, aktivitelere katılımına engel olabilmektedir.
Duyu bütünleme problemlerinin çocuklar üzerinde görülen etkileri nelerdir?
Hiperaktivite ve dikkat bozuklukları,
• Davranışsal problemler,
• İşitme ve konuşma gecikmesi,
• Okulda öğrenme güçlükleri,
• Yeme, yutma bozuklukları, oral motor problemlerden dolayı salya problemleri,
• Tekrarlayan amaçsız hareketler(ellerini çırpma, dönme, bağırma, vurma gibi)
• Yemek yeme, banyo yapma, diş fırçalama, tuvalete gitme gibi kendine bakım aktivitelerinde problem,
Denge bozuklukları,
• Ellerin ve gözün uyum içinde kullanılabilmesinde problemler,
• Dokunmaya karşı aşırı savunuculuk (hipersensitivite), kıyafetten, sudan rahatsız olma,
• Hareketli objeleri izleme, kendi Etrafında dönme, bilinçsizce sallanma isteği,
• Işığa odaklanarak bakma ya da ışıktan kaçınma,
• Sese karşı hassasiyet ya da duyması normal olduğu halde sese tepkisizlik,
• Farklı yemek dokularından kaçınma, ağızdaki duyuya karşı hassasiyet, kaşıktan öğürme obje veya ellerini objeleri ağzına götürme, ısırma,
• Başına vurma, kendisine vurma,
• Düşmekten hoşlanma,
• Ayakların yerden kesildiği aktivitelerden kaçınma,
• Dokunulduğunda fark edememe,
• Hareketlerde beceriksizliklerin görülmesi,
• Hareketi nasıl başlatacağını bilememe,
• Sürekli kişilere ve nesnelere dokunma isteği,
• Sürekli koklama veya kokuların farkında olmama,
• Parmak ucunda yürüme,
• Hareketli aktivitelerden kaçınma,
• Çevreye karşı farkındalığın az olması,
• Göz temasından kaçınma,
• Yüz ifadelerini ve vücut dilini anlayamama,
• Kurallı oyun oynayamama,
• Çizgi takibi, sınırlı boyama gibi aktivitelerde yetersizlik,
• Ağrı acı farkındalığının azalması,
• Zayıf kas tonusu,
• Vücudunu etkin kullanamama,
• Aktivitelere katılımda kendini geri çekme, özgüven problemleri,
• Oyunlara katılımda ve keyif alabilmekte problemler,
• Sosyal iletişim problemleri,
• Olgunlaşma problemleri,
Çocuğunuz bu problemlerden bazılarına sahipse bir duyu bütünleme eğitimi olan terapist tarafından detaylı değerlendirilmesi ve gerek görüldüğü taktirde terapiye başlanması çoçuğunuzun gelişimi için oldukça önemlidir.
Ergoterapistler, çocukları değerlendirerek problemleri duyu bütünleme problemlerinden kaynaklıysa kişiye özel müdahale programları hazırlar ve uygularlar. Çocukların duyularını modüle edebilmesi, ayırt edebilmesi ve günlük yaşamında kullanabilmesi için terapiler sırasında ihtiyacı olan duyuları gerekli olan düzeylerde aktivitelerin içine katarak çalışmalar yapmaktadır.
Çocuğun tedaviye aktif katılımı önemlidir. Duyu bütünleme tedavisi sonrasında kişilerin günlük yaşam aktivitelerine katılımı, sosyal katılımı arttırılabilmekte ve duyuları doğru şekilde kayıt edebilmesi, bütünleştirebilmesi ve kullanabilmesi sağlanabilmektedir. Duyu bütünleme terapisi, ergoterapistler ve bu alanda geçerliliği olan sertifika almış diğer terapistler tarafından yapılabilmektedir.
Duyu bütünleme terapisine başlarken çocuğunuzu uzman kişilere emanet ettiğinizden emin olunuz.
Günlük yaşamda anlamlı aktiviteleri yerine getirmemizi sağlayan mental(bilişsel) süreçtir. Kognisyon hafıza, dikkat, problem çözme, vücut imajı, uzaysal yetenekler, amaçlı hareket oluşturma, yönetimsel fonksiyonları kapsamaktadır. Nörolojik problemi olan kişilerde kognitif bozukluklar fonksiyonel problemlere neden olur. Beyin yapı ve fonksiyonları ile ilgili bozukluklar kalıtımsal veya sonradan kazanılmış olabilir. Bu bozukluklar kişilerin düşünme hissetme veya eylemiyle ilgili bozukluklara yol açar. Alışkanlıkları, rutinleri ve rolleri etkilenir. Tahtadan deftere yazı yazmayı örnek alırsak yazacağımız bilgileri tahtadan kopyalayabilmek için dikkate, görme keskinliğine, hafızaya, görsel algı becerilerimize, kalemi nasıl kullanacağımızı bilmemiz için motor planlamaya ellerimizi ve vücudumuzu masaya göre nasıl konumlandıracağımızı bilebilmemiz için uzaysal becerilere yazıları yazarken el göz koordinasyonuna, yanlış yazdığımızda veya defter bittiğinde yeni bir çözüm yolu aramak için problem çözme becerilerimize ihtiyaç vardır. Kişinin kognitif problemi olduğunda bu becerilerinin birinde ya da bir kaçında problemde bulunduğunda görevi tamamlayabilmesinde, hayata katılımında ve öğrencilik rolünde problem yaşamakta buna bağlı yaşam kalitesi de etkilenmektedir. Kognitif becerilerimizi hayatımızın tüm alanlarında kullanırız. Bu nedenle kognitif(bilişsel) bir problem sonucunda kişinin yaşamındaki tüm aktiviteleri yapabilmesinde bağımsızlığı ve katılımı etkilenmektedir, günlük yaşam aktivitelerine katılımını sağlamaktır. Katılımı artırmak için kişinin fiziksel, psikiyatrik, kognitif(bilişsel), duyusal, sosyal beErgoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı geliştiren kişi merkezli bir sağlık mesleğidir. Ergoterapinin temel amacı kişilericerilerinin arttırılması, aktivitenin ve çevrenin düzenlenmesi ile kişilerin yeterliliğini arttırmaya odaklanır.
